I. Tổng quan về vitamin C
Vitamin C hay acid ascorbic là một loại vitamin tan trong nước, nằm cùng nhóm với các vitamin nhóm B, với công thức hoá học là C6H8O6. Đây là một loại vitamin không thể tự tổng hợp trong cơ thể người, chính vì vậy, vitamin C cần được bổ sung từ các nguồn bên ngoài, như thực phẩm, thuốc uống, sản phẩm chăm sóc da,… Vitamin C là một chất khử mạnh giúp bảo vệ cơ thể chúng ta với khả năng thu nhận các điện tử tự do từ các tác nhân gây oxi hoá, từ đó giúp ngăn ngừa những tác động có hại từ quá trình stress oxi hoá, điều hoà sự ổn định trong hoạt động chức năng của các tế bào. Ở dạng khử, vitamin C có tên khoa học là L-ascorbic acid, khi thu nhận điện tử tự do, vitamin C chuyển thành dạng oxi hoá có tên L-dehydroascorbic. Đối với làn da, vitamin C có thể được bổ sung thông qua đường bôi thoa hay thông qua chế độ ăn, bổ sung thực phẩm chức năng có chứa vitamin C.
II. Các dạng bào chế của vitamin C trong các sản phẩm chăm sóc da
Trong các sản phẩm chăm sóc da ngày nay, vitamin C có thể được bào chế dưới 5 dạng chính, đó là:
- L-ascorbic acid
- Ascorbyl glucoside
- Tetrahexyldecyl ascorbate
- 3-O ethyl ascorbic acid
- Ascorbyl palmitate
L-ascorbic acid
là dạng vitamin C “nguyên bản”, là hoạt chất mang lại tính hoạt động chính trên da, các dạng dẫn xuất khác của vitamin C cũng cần được chuyển hoá thành L-ascorbic acid để trở thành chất có hoạt tính sinh học và mang lại đáp ứng điều trị. Vitamin C ở dạng này tan trong nước, có khả năng thấm qua da tốt. Độ pH hoạt động tối ưu của dạng bào chế này là 2.5 tới 3.5. Tuy nhiên, với một số sản phẩm có chứa L-ascorbic acid nguyên bản, một số trường hợp có da nhạy cảm có thể không sử dụng phù hợp, đặc biệt khi sử dụng ở vùng da mỏng như vùng mắt. Một trong những nhược điểm lớn nhất của dạng bào chế này của vitamin C là tính không ổn định, dễ bị oxy hoá dưới ánh sáng mặt trời, kim loại, khi tiếp xúc với không khí hay độ pH tăng cao.
Ascorbyl glucoside
là một dạng bào chế khác của vitamin C, với khả năng tan trong nước và thấm qua da tốt. Loại bào chế này khi vào trong da cần được enzyme alpha glucosidase chuyển hoá thành L-ascorbic acid là dạng có hoạt tính. Vitamin C được bào chế dưới dạng này ít nguy cơ gây kích ứng da hơn, đồng thời ổn định hơn nhiều trước tác động của nhiệt độ, ánh sáng mặt trời, không khí và sự thay đổi pH khi so sánh với L-ascorbic acid.
Tetrahexyldecyl ascorbate
Ngày nay, có một vài dạng bào chế của vitamin C tan trong dầu, ví dụ như tetrahexyldecyl ascorbate. Dạng bào chế này thấm qua da tốt khi được phối hợp cùng với những hoạt chất tan trong dầu khác như vitamin E. Khi vào trong da, chất này cũng cần được các enzyme trong da chuyển hoá thành L-ascorbic acid bằng cách cắt đi gốc acid béo. Tetrahexyldecyl ascorbate cũng ít nguy cơ gây kích ứng da và cũng khá ổn định trước sự tác động của các yếu tố môi trường.
3-O ethyl ascorbic acid
Hoạt chất này có cả đặc tính ái dầu và ái nước, khả năng gây tác dụng phụ tối thiểu do quá trình chuyển hoá thành L-ascorbic acid khá chậm. Độ pH hoạt động tối ưu của chất này ở khoảng 4 tới 5.5. Cuối cùng, đây là một trong những dạng dẫn xuất ổn định nhất của vitamin C.
Ascorbyl palmitate
Một dạng khác tan trong dầu, tuy nhiên khó hấp thu vào da hơn do cấu trúc phân tử lớn là ascorbyl palmitate. Để trở thành dạng có hoạt tính, dạng bào chế này cũng cần được các enzyme trong da xử lí, tuy nhiên với tốc độ chậm hơn và không hiệu quả bằng các dạng dẫn xuất khác. Mặt khác, ascorbyl palmitate lại gần như không gây kích ứng cho da, đồng thời mang lại đặc tính cấp ẩm nhiều hơn các dạng vitamin C khác và bào chế ở pH trung tính.
III. Công dụng của vitamin C với sức khoẻ làn da
Chống oxi hoá rất hiệu quả
Vitamin C là một chất chống oxi hoá rất hiệu quả, giúp ngăn ngừa những tác động có hại của các gốc oxi hoá tự do sinh ra do tác động của tia sáng có hại cho da, như tia cực tím loại A (UVA), ánh sáng xanh… Ngoài ra vitamin C còn giúp ngăn ngừa thoái hoá collagen trong lớp bì của da thông qua ức chế hệ enzyme phân huỷ collagen là MMPs.
Ức chế tổng hợp sắc tố
Công dụng thứ hai cũng có lẽ là công dụng phổ biến nhất của vitamin C trong chăm sóc da, đó là khả năng ức chế tổng hợp sắc tố, từ đó cải thiện các vấn đề như nám da, thâm sạm, hỗ trợ sáng da. Vitamin C giúp ức chế và điều hoà tổng hợp sắc tố thông qua việc tác động vào những con đường chủ chốt trong quá trình tạo thành hắc tố hay melanin. Hai cơ chế chính đó là ức chế enzyme tyrosinase và ức chế TRP-1, làm giảm hoạt động tổng hợp melanin và làm sáng da.
Góp phần bảo vệ da
Đối với tầng nông của da như lớp sừng, vitamin C giúp trưởng thành và hoàn thiện hàng rào bảo vệ da, giữ vững sự toàn vẹn của lớp da trên cùng, mang lại khả năng chống chọi tối hơn trước các tác nhân có hại từ môi trường bên ngoài, và ngăn ngừa sự mất nước qua da. Đối với những tầng sâu hơn của da như lớp trung bì, vitamin C giúp tăng tổng hợp collagen tuýp I và IV, đồng thời tăng sự ổn định của vật chất di truyền quy định tổng hợp collagen, và tăng tổng hợp sợi elastin, giúp tăng độ săn chắc và đàn hồi của da.
Chính vì những vai trò trên, khi thiếu hụt vitamin C, làn da của chúng ta có thể gặp nhiều vấn đề, như:
- Khô da
- Da sần sùi, thiếu sức sống
- Sạm da
- Lão hoá da
- Làm chậm quá trình lành thương
IV. Lưu ý khi sử dụng vitamin C trong chăm sóc da
Vitamin C đã được nhiều nghiên cứu khoa học chứng minh an toàn, dễ dung nạp, ít nguy cơ kích ứng và có thể phù hợp với nhiều loại da. Đây là một hoạt chất có thể sử dụng lâu dài dể chăm sóc da hàng ngày. Vitamin C có thể được sử dụng phối hợp cùng với một số hoạt chất khác như AHA, BHA, retinoid, acid tranexamic, niacinamide… Tuy nhiên khi lựa chọn một sản phẩm vitamin C để chăm sóc da, nên lựa chọn sản phẩm từ thương hiệu uy tín, bổ sung thêm các bước cần thiết khác cho da như kem dưỡng ẩm và đặc biệt là kem chống nắng.
Kết Luận
Vitamin C đóng vai trò quan trọng trong việc chăm sóc da, từ việc bảo vệ da khỏi tác động của stress oxi hóa đến việc cải thiện sức khỏe và ngoại hình của làn da. Việc bổ sung vitamin C vào chế độ chăm sóc da hàng ngày có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe và vẻ đẹp tự nhiên của bạn.
Câu hỏi thường gặp (FAQs) về Vitamin C trong Chăm Sóc Da
- Vitamin C có thực sự hiệu quả trong việc làm sáng da không?
- Có, vitamin C có khả năng ức chế tổng hợp melanin, giúp làm sáng và đều màu làn da.
- Tôi có da nhạy cảm, có thể sử dụng sản phẩm chứa vitamin C không?
- Có, nhưng bạn nên lựa chọn sản phẩm có dạng bào chế nhẹ nhàng và thử nghiệm trên một phần nhỏ da trước khi sử dụng đều đặn.
- Vitamin C có thể kết hợp với các sản phẩm chăm sóc da khác không?
- Có, vitamin C có thể kết hợp tốt với các hoạt chất khác như AHA, BHA, retinoid, và niacinamide.
- Có bất kỳ tác dụng phụ nào khi sử dụng vitamin C không?
- Hiếm khi, nhưng một số người có thể gặp phản ứng như kích ứng da nhẹ khi sử dụng sản phẩm chứa vitamin C.
- Tôi nên sử dụng sản phẩm chứa vitamin C vào thời điểm nào trong ngày?
- Vitamin C có thể được sử dụng vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày, tuy nhiên sử dụng vào buổi sáng có thể mang lại hiệu quả tốt hơn khi bảo vệ da khỏi tác động của tia UV.
- Vitamin C có thể giúp ngăn ngừa nếp nhăn không?
- Có, vitamin C có vai trò quan trọng trong việc tăng cường tổng hợp collagen, giúp da trở nên săn chắc và đàn hồi hơn.
- Vitamin C có thể được sử dụng cho mọi loại da không?
- Có, vitamin C phù hợp với mọi loại da, từ da dầu đến da khô, nhưng nên lựa chọn sản phẩm phù hợp với nhu cầu và tình trạng da của bạn.
- Thời gian cần thiết để thấy kết quả khi sử dụng sản phẩm chứa vitamin C là bao lâu?
- Thời gian thấy kết quả có thể khác nhau tùy thuộc vào tính trạng da của mỗi người, nhưng thường cần ít nhất vài tuần sử dụng đều đặn để thấy được hiệu quả rõ ràng.
- Vitamin C có thể sử dụng được cho da mụn không?
- Có, vitamin C có khả năng giúp làm sạch và làm dịu da mụn, đồng thời giảm viêm và ngăn ngừa sự hình thành của mụn mới.
- Tôi có thể tự làm sản phẩm chăm sóc da chứa vitamin C tại nhà không?
- Có, bạn có thể tự làm các mặt nạ hoặc serum chứa vitamin C tại nhà, nhưng cần tuân thủ các hướng dẫn và lưu ý về vệ sinh để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
