Cơ Chế Hình Thành Sắc Tố
Màu sắc của da bị ảnh hưởng bởi một số sắc tố, bao gồm melanin, carotene và huyết sắc tố. Sắc tố được tạo ra bởi các tế bào gọi là tế bào sắc tố (melanocytes), được tìm thấy rải rác khắp lớp đáy của thượng bì.
Quá trình sản xuất sắc tố diễn ra trong melanosome, là một bào quan nội bào trong melanocytes. Các tổn thương sắc tố là sự gia tăng sản xuất melanin với sự lắng đọng quá mức của melanin trong các melanosome hoặc là sự gia tăng mật độ của các tế bào sắc tố đang hoạt động.
Đốm Nâu và Tàn Nhang
Tàn nhang (Ephelides) và đốm nâu (lentigines) đều là tổn thương tăng sắc tố lành tính phổ biến ở người da trắng và người châu Á trong đó:
- Ephelide (tàn nhang) là các dát tăng sắc tố, kích thước từ 1-2 mm, hoặc có thể lớn hơn, có màu từ đỏ đến nâu nhạt, thường thấy ở những cá thể có làn da trắng, xuất hiện lần đầu khi 2-3 tuổi, sau đó tăng lên ở tuổi thiếu niên và thường biến mất một phần theo tuổi tác. Vị trí thường thấy nhiều nhất trên mặt, cánh tay, cổ và ngực và trở nên rõ ràng hơn vào mùa hè.
- Lentigines (đốm nâu, SL) lớn hơn ephelide, có kích thước từ vài mm đến vài cm, có màu nâu sẫm. Phổ biến ở tuổi ≥ 50, trên vùng da thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, màu sắc thường không bị ảnh hưởng bởi mùa và tần suất tiếp xúc ánh sáng mặt trời.
Ở châu Á, tàn nhang và đốm nâu được coi là vấn đề thẩm mỹ cần phải loại bỏ, trong khi ở văn hóa phương Tây, tàn nhang được coi là xu hướng và hiếm khi cần loại bỏ. Trên lâm sàng, tàn nhang và đốm nâu không phải lúc nào cũng được phân biệt rõ ràng, dẫn đến nhầm lẫn trong danh pháp được sử dụng.
Các Phương Pháp Điều Trị Đốm Nâu, Tàn Nhang Hiện Nay
Những phương pháp được sử dụng điều trị đốm nâu, tàn nhang được sử dụng phổ biến có thể kể đến như:
- Sử dụng laser và ánh sáng.
- Sử dụng thuốc thoa ức chế tăng sắc tố và làm sáng da tại chỗ.
- Liệu pháp áp lạnh.
- Tái tạo da bằng hóa chất.
- Điều trị kết hợp.
Trong đó:
- Các liệu pháp kết hợp là phương pháp điều trị hiệu quả nhất đối với tàn nhang, đốm nâu, tuy nhiên nguy cơ tác dụng phụ khá cao, gặp ở 2/3 bệnh nhân với các tình trạng: buồn nôn, hồng ban, mụn nước, PIH…
- Laser và ánh sáng là phương pháp đơn trị liệu hiệu quả để điều trị tàn nhang, đốm nâu và được dung nạp khá tốt với chỉ 1/5 số bệnh nhân bị tác dụng phụ. Các tác dụng phụ thường gặp: PIH, giảm sắc tố, hồng ban, sẹo… Trong các loại laser và ánh sáng để điều trị tàn nhang, đốm nâu, tất cả đều mang lại hiệu quả khá cao (75-93%), tỷ lệ PIH tùy vào loại laser, ánh sáng, lựa chọn mẫu và cách điều chỉnh thông số.
Điều Trị Đốm Nâu, Tàn Nhang Bằng Tia Laser Picosecond (PICO giây, PS) Bước Sóng Kép 1064nm – 532nm
Tương tự như thế hệ laser nano giây trước đây, laser PS đã chứng tỏ hiệu quả tuyệt vời trong việc loại bỏ các đốm nâu. Sử dụng laser nano giây để điều trị đốm nâu ở da màu có nguy cơ PIH tương đối cao, khoảng từ 25 đến 47%. Tỷ lệ PIH sau điều trị đốm nâu bằng laser PS: từ 5 đến 10% tùy thuộc kinh nghiệm lâm sàng của các tác giả.
Điều trị tàn nhang, đốm nâu bằng laser PS 532nm khi được so sánh với laser QS 532nm, có những ưu điểm đáng kể:
- Tỷ lệ cải thiện 75-100% sang thương sau 1 lần điều trị.
- Giảm nguy cơ tổn thương màng đáy, cần mức năng lượng thấp hơn nhiều để tạo hiệu ứng trong mô da, từ đó giảm các nguy cơ biến chứng sau điều trị laser như PIH, giảm sắc tố sau viêm…
Sự kết hợp laser PS 532nm và 1064nm có ưu điểm:
- Tác động lên các tầng sắc tố khác nhau trên da, hỗ trợ các trường hợp lão hóa nhiều, tổn thương da tạo nên các sắc tố ở các độ nông sâu khác nhau.
- Tác động lên tình trạng lão hóa da, tăng độ dày lớp thượng bì, giảm thiểu các nguyên bào sợi lão hóa và hỗ trợ điều trị các tình trạng đốm nâu, tàn nhang kháng trị trên những type da lão hóa nặng.
- Hiệu ứng quang cơ, LIOB tại plasma giảm nguy cơ tổn hại và phá hủy mô xung quanh, giảm thiểu các tác dụng phụ trong quá trình điều trị bằng laser.
Bản chất đốm nâu, tàn nhang là quá trình tác động và tổn hại lâu dài của tia UV và tình trạng lão hóa da. Việc phối hợp bước sóng kép laser pico giây 1064nm/532nm tác động trên nhiều yếu tố giúp điều trị các tình trạng đốm nâu kháng trị. Bác sĩ Vi Anh cũng cho biết để điều trị hiệu quả đốm nâu cần đánh giá tình trạng da của bệnh nhân, hiểu rõ và điều chỉnh phù hợp các thông số laser đang có đồng thời bác sĩ điều trị phải có chuyên môn và kinh nghiệm.
FAQs
1. Laser Picosecond có tác dụng trong việc loại bỏ tàn nhang?
- Có, laser Picosecond hiệu quả trong việc loại bỏ tàn nhang và đốm nâu.
2. Nguy cơ tác dụng phụ của liệu pháp kết hợp là gì?
- Nguy cơ tác dụng phụ cao, gặp ở 2/3 bệnh nhân với các tình trạng như buồn nôn, hồng ban, mụn nước, PIH.
3. Laser và ánh sáng có tác dụng phụ nào khi điều trị tàn nhang?
- Các tác dụng phụ thường gặp bao gồm PIH, giảm sắc tố, hồng ban và sẹo.
4. Tại sao việc đánh giá tình trạng da của bệnh nhân quan trọng trong điều trị đốm nâu?
- Việc đánh giá tình trạng da giúp điều chỉnh phù hợp thông số laser và đảm bảo hiệu quả điều trị.
5. Laser Picosecond có giảm nguy cơ tổn thương màng đáy da?
- Có, laser Picosecond giảm nguy cơ tổn thương màng đáy da và cần mức năng lượng thấp hơn so với các phương pháp khác.
